Czy będzie sensacja archeologiczna?

źródło: Gazeta Współczesna - 04.10.2002

Uśnik, gmina Śniadowo. Ekipa archeologów wznowiła, rozpoczęte w ubiegłym roku, badania cmentarzyska kurhanowego z III w.n.e. Nie jest wykluczone, że w archeologii pojawi się nowy termin: ceramika z Uśnika.

Cmentarzysko, na które składa się 10 kamiennych kurhanów (było ich prawdopodobnie około 14, ale część została zniszczona w wyniku upraw rolnych) znajduje się obecnie na prywatnym terenie mieszkańca Uśnika Kolonii, pana Józefa Korzenieckiego. Od stuleci intrygowało i fascynowało okoliczną ludność. W XIX w. próbę zbadania kurhanów podjął nauczyciel ze Śniadowa. Jednak dopiero w ubiegłym roku wojewódzki konserwator zabytków zlecił profesjonalne badania archeologiczne. Prowadzone są pod kierownictwem Mieczysława Bieni, specjalisty od wpływów rzymskich na ziemiach polskich. W ubiegłym roku zbadaliśmy kurhan oznaczony przez nas numerem 3 - poinformował M. Bienia. - Był bardzo zniszczony, zachowały się jedynie dwie warstwy kamiennego płaszcza, bezpośrednio osłaniające jamy pochówkowe. Pozwoliło nam to potwierdzić datowanie i przynależność stanowiska do tzw. kultury wielbarskiej, wiązanej ze skandynawskim plemieniem Gotów. Uzyskaliśmy bogaty materiał, poszerzający wiedzę o tej kulturze.

Najcenniejszym znaleziskiem były fragmenty ceramiki z niespotykanym jeszcze nigdzie ornamentem. Według Mieczysława Bieni, jeśli podobna ceramika zostanie znaleziona w obecnie badanym kurhanie, będzie to podstawą do wprowadzenie w archeologii terminu -ceramika z Uśnika-. Od tygodnia archeolodzy badają kurhan oznaczony numerem 6. Odsłonięta została kamienna konstrukcja grobowca, która w przeciwieństwie do poprzedniego, okazała się prawie całkowicie nienaruszona. Przystąpiono do zdejmowania kolejnych warstw kamieni. Będzie ich prawdopodobnie od sześciu do ośmiu. Oczekiwane jest odsłonięcie dwóch tzw. jam pochówkowych. Gotowie grzebali swych zmarłych bądź po kremacji zwłok, bądź bez kremacji. Z dotychczasowych ustaleń wynika, że w Uśniku znajduje się cmentarzysko ciałopalne. Jeden kurhan kryje z reguły dwa pochówki. Według specjalistów w ten sposób grzebano wyłącznie kobiety. Świadczą o tym znaleziska, stanowiące tzw. wyposażenie zmarłych. Są to ozdoby kobiece i naczynia codziennego użytku. Nie ma w tych grobach przedmiotów z żelaza, w tym broni.

Plemię to prawdopodobnie praktykowało odmienny rodzaj pochówków dla kobiet i odmienny dla mężczyzn. Przypuszcza się, że ciała mężczyzn, w postaci popiołu lub całych zwłok, umieszczano na kłodach drewnianych bądź innych przedmiotach pływających i puszczano z biegiem rzek, by spłynęły do morza, a stamtąd do praojczyzny Gotów - krainy zwanej Gotlandia, położonej w dzisiejszej Szwecji - wyjaśnia Mieczysław Bienia. Pracą archeologów bardzo interesują się okoliczni mieszkańcy. Badacze są otwarci na wizyty uczniów z pobliskich szkół oraz osób dorosłych. Obszernie opowiadają o swojej pracy, dzielą się wiedzą, którą czerpią z ziemi. Uważają, że jest to ich powinność - pracują po to, by mieszkańcy poznali przeszłość miejsca, w którym żyją, uświadomili sobie swoje korzenie. Mieszkańcy z kolei rewanżują się informacjami, które wzbogacają wiedzę archeologów. Dzięki m.in. relacji jednej z kobiet, pochodzącej z Rydzewa w gm. Miastkowo, powstał trop, który być może doprowadzi do odkrycia grobowca ksążęcego z okresu kultury wielbarskiej.